Ankara
Taliban hükümetinin DışiÅŸleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki, Afganistan ve Türkiye’nin tarihsel baÄŸları olduÄŸunu belirterek “Türkiye sahip olduÄŸu imkanlarla Afganistan’da farklı alanlarda; örneÄŸin, yatırım ve bazı projeleri hayata geçirme konusunda ve Afganistan’ı yenileme, restore etme çalışmalarında iyi bir role sahip olabilir.” dedi.
DışiÅŸleri Bakanlığının daveti üzerine temaslarda bulunmak üzere beraberindeki heyetle perÅŸembe günü Türkiye’ye gelen Taliban hükümetinin DışiÅŸleri Bakan Vekili Muttaki, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu ile Afganistan’daki mevcut siyasi durumu ve iki ülke arasındaki iliÅŸkileri görüştüklerini aktaran Muttaki, Taliban’ın resmen tanınması ve ABD tarafından bloke edilen Afganistan’a ait varlıklarla ilgili konuların da gündeme geldiÄŸini söyledi.
Afganistan’a ait varlıkların dondurulmasının uluslararası kanunlara ve insan haklarına aykırı olduÄŸunu kaydeden Muttaki, Bakan ÇavuÅŸoÄŸlu ile görüşmesini, “Karşılıklı güzel mesajlar verildi. Afganistan hükümeti ve halkı konusunda görüşleri olumluydu.” ÅŸeklinde özetledi.
Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanı Prof. Dr. Ali ErbaÅŸ ile de verimli bir görüşme gerçekleÅŸtirdiklerini aktaran Muttaki, “Ayrıca insani yardımlarla ilgili Türkiye Kızılay yetkilileriyle bir araya geldik. Türkiye’nin birçok ülkeye yardım yaptığı konuÅŸuldu ve kış gelmeden Afganistan halkına yardım yapılmasını konuÅŸtuk. Yine İçiÅŸleri Bakanlığı yetkilileriyle de görüştük. Ziyaretimiz çok iyi geçti. Onlar bizi iyice dinlediler, biz de onları iyice dinledik. Ä°nÅŸallah gelecekte bu tür oturumları Kabil’de de gerçekleÅŸtiririz.” diye konuÅŸtu.
Muttaki, bazı Batı ülkeleriyle temas halinde olduklarını ve bu ülkeleri de ziyaret edebileceğini söyledi.
"Türkiye, Afganistan’ı yenileme çalışmalarında iyi bir role sahip olabilir"
Muttaki, AA muhabirinin, “Türkiye sizin için diÄŸer ülkelerden farklı olarak ne anlam ifade ediyor?” sorusuna verdiÄŸi yanıtta, Türkiye’nin iyi bir ekonomiye ve aktif faaliyet gösteren bir hükümete sahip olduÄŸunu, dünyada özellikle de Ä°slam dünyasında etkili bir diplomasi yürüttüğünü dile getirdi.
Afganistan ve Türkiye’nin iki Müslüman ülke olarak tarihsel yakınlıkları olduÄŸunu aktaran Muttaki, “Türkiye sahip olduÄŸu imkanlarla Afganistan’da farklı alanlarda; örneÄŸin, yatırım ve bazı projeleri hayata geçirme konusunda ve Afganistan’ı yenileme, restore etme çalışmalarında iyi bir role sahip olabilir. Tüm alanlardan faydalanabilir.” dedi.
Emirhan Muttaki, açıklamalarında Afganistan ekonomisinin düzelmesi için uluslararası yardımların ve hükümetlerinin resmi olarak tanınmasının önemine sık sık işaret etti.
"Bloke edilen rezervler yardım paralarıydı"
Muttaki, Afganistan’a ait olup ABD tarafından bloke edilen rezervlerin, ülkenin imarı için baÅŸka devletlerin gönderdiÄŸi paralar olduÄŸunu söyledi.
Muttaki, bu paralara erişebilmeleri adına Türkiye makamlarından yardım isteyip istemediklerine ilişkin, daha önce hükümet çalışanlarının maaşlarının yardımlar sayesinde ödendiğini kaydetti.
Halihazırda eski Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani döneminden kalma 500 bin memurun olduğunu ve bu dönemde ödenmeyen tüm maaşlar da dahil olmak üzere memur maaşlarını imkanlar dahilinde ödediklerini anlatan Muttaki, şunları söyledi:
"Asıl soru ÅŸu ki; neden bu paralar bloke edildi? Afganistan halkı ne yaptı? Ne kusur iÅŸledi de bu para bloke ediliyor ve insanların hakkı verilmiyor? DiÄŸer taraftan ABD ve diÄŸer ülkeler ‘Afganistan’a insani yardım yapılmalı ve insan haklarına riayet edilmeli’ diyorlar. DiÄŸer taraftan da yaklaşık 40 milyon nüfuslu Afgan halkını temel ihtiyaç maddeleri olmaksızın zor durumda bırakıyorlar. Türkiye, uluslararası alanda hukukun iÅŸletilmesi konusundaki giriÅŸimleriyle önemli bir ülke. Bu nedenle konuyu Türk makamlarıyla paylaÅŸtık. Onlar da dünkü basın toplantısında bu konuyu ön plana çıkarttılar. Gelecek günlerde de bu konuya önem verilmesini ümit ediyorum."
Muttaki, ülkedeki ekonomik sorunların çözümü adına dünya devletlerini yardıma çağırdı ve bu yönde yapılacak çabalarla bloke edilen rezervlerin ekonomiye kazandırılabileceğini söyledi.
"Tanınmama, Afganistan halkının haklarının gasbedilmesidir"
Afganistan’da Taliban hükümetinin henüz hiçbir devlet tarafından tanınmamasını "Afganistan halkının haklarının gasbedilmesi" olarak tanımlayan Muttaki, ÅŸu deÄŸerlendirmeyi yaptı:
"Son günlerde yaptığımız toplantılarda, Doha’da ABD ve Avrupa BirliÄŸi heyetleriyle yaptığımız toplantılarda ve Türkiye’de gerçekleÅŸtirdiÄŸimiz toplantılarda dile getirdiÄŸimiz üzere; dünyada öyle devletler kuruldu ki bunlardan bazıları güç kullanarak, darbeyle veya tek kiÅŸinin veya ailenin hükümran olduÄŸu seçimlerle gerçekleÅŸti. Neden bunlar resmen tanınıyor da Afganistan’daki fiili devlet tanınmıyor? Bize göre bu durum, Afganistan halkının haklarının gasbedilmesidir. Bu durumun Afganistan ekonomisine olumsuz etkisi oluyor. ABD’deki para bırakılmalıdır. EÄŸer ekonomisi düzelirse Afganistan, bölgede ekonomik ve iliÅŸkilerin güçlendirilmesi baÄŸlamında çok önemli olumlu bir rol oynayabilir. Bizim bölge ve büyük ülkelerden isteÄŸimiz; Afganistan halkının hakkı yenmesin, zulmedilmesin, tehdit edilmesin, baskı altına alınmasın, muhasara altına alınmasın. Bu konuda herkes yardımcı olmalı ve zaten Afganistan hükümetinin de iÅŸleri yavaÅŸ yavaÅŸ düzelmekte ve daha iyiye gitmekte."
- "Resmen tanınma zaman alabilir"
Resmen tanınmış gibi birçok ülke ile etkileÅŸimde olduklarını kaydeden Muttaki, bu devletlerle birçok konuda iÅŸ birliÄŸi yaptıklarını belirterek "Afganistan heyetleri de bu derecede karşılanıyor. Kabil’de çeÅŸitli ülkelerden birçok büyükelçiliÄŸi açık. Tabii resmen tanımayı ilan etmeleri biraz zaman alabilir. Afganistan devletiyle iyi iliÅŸiklilere sahip komÅŸu veya bölge ülkelerinin bu konuda öne çıkmasını isteriz." dedi.
"Yardımlar, iş birliğinin göstergesi"
Birçok ülkeden Afganistan’a insani yardım gönderildiÄŸini ve bunların dağıtıldığını kaydeden Muttaki, son günlerde ABD ve AB heyetleriyle yaptıkları görüşmelerde de yardım sözü aldıklarını belirtti.
AB’nin 1 milyar dolardan fazla insani yardım sözü verdiÄŸini ve Cenevre Konferansı’nda da bu miktarda yardım yapılması kararı alındığını aktaran Muttaki, "Bu, dünya ülkelerinin bizimle iÅŸ birliÄŸini ortaya koyuyor. Dünya ülkelerinin bizimle iliÅŸkileri günden güne daha da iyileÅŸiyor. Bu yardımların ekonomik alanda olumlu etkisi var." diye konuÅŸtu.
"Ülkeden ayrılan Afganların geri dönüşleri için ekonomi düzelmeli"
Kronik sorunlar nedeniyle ülkeyi terk eden Afganların geri dönüşleri için ekonominin iyi olması gerektiğinin altını çizen Muttaki, bu kişilerin güvenlik sorunları değil, ekonomik sorunlar nedeniyle ülkeyi terk ettiğini ileri sürdü.
Krizin halkı göçe zorlamaması gerektiÄŸini belirten Muttaki, "Biz bu konuda, Afgan halkının refahının Afganistan’da temin edilmesi için çalışıyoruz. Afganistan’dan baÅŸka ülkelere gidenler ne güvenlik ne de siyasi sorunlar sebebiyle gidiyor. Ekonomik sorunlar nedeniyle gidiyor. Biz Afganların ülkelerinde iyi yaÅŸama sahip olmalarını istiyoruz. Bizim kimseyle bir sorunumuz yok. Güvenlik sorunu yok, siyasi nedenlerle kimseye zorluk çıkarılmıyor ve zarar verilmiyor. Benim tüm Afganlara mesajım, ülkesine dönen evine dönmüş olur ve hiçbir tehlikeyle karşılaÅŸmaz." diye konuÅŸtu.
"Çin, İslami usullere uyarak yatırım yapabilir"
Taliban’ın Afganistan hükümetini devralmasıyla ülkede Çin hakimiyetinin arttığına yönelik eleÅŸtiriler konusunda ise Muttaki, 40 yıl sonra tüm ülkeyi kontrol eden bir hükümetin kurulduÄŸunu, güvenlik sorununun çözüldüğünü ve yatırım için ortamın uygun olduÄŸunu aktardı.
Muttaki, "Biz, Afganistan’ın menfaatleri kapsamında milli, uluslararası hukuk ve Ä°slami usuller çerçevesinde, Afganistan’a iktisadi ve diplomatik yöntemle gelen herkesle çalışmaya hazırız." dedi.
Çin’in Afganistan’a komÅŸu ve kendileriyle iyi iliÅŸkileri olan bölgede etkili bir ülke olduÄŸunu kaydeden Muttaki, "Ä°sterlerse onlarla görüşmeler gerçekleÅŸtiririz. EÄŸer onlar Afganistan’da geçerli Ä°slami usul ve kanunlara uygun yöntemlere riayet ederek ülkede projeler gerçekleÅŸtirmek isterlerse bizim için bir sorun söz konusu deÄŸildir. Aynı ÅŸekilde diÄŸer komÅŸu ve bölge ülkeleri de Afganistan’a gelsinler ve giriÅŸimlerde bulunsunlar. Biz, bazı ülkelerle daha önceden baÅŸlayan ve yarım kalan projelerin tamamlanmasını da istiyoruz." ifadelerini kullandı.
"Afganistan’daki yeni devletin resmen tanınmaması DEAÅž’a yarıyor"
Dışişleri Bakanı Vekili Muttaki, ülkesinde son dönemde artan saldırılarla gündeme gelen DEAŞ tehdidine ilişkin de Taliban yönetimiyle ülkede güvenliğin sağlandığını, bu yönde herhangi bir tehdidin bulunmadığını savundu. Muttaki, şunları kaydetti:
“Camiler ve caddelerde saldırılar düzenliyorlar. Siz de hak verirsiniz ki, bütün cami ve caddelerin güvenliÄŸini saÄŸlamak kolay bir iÅŸ deÄŸil. Silahlı gücü, güçlü deÄŸil. Afganistan’da herhangi bir yere sahip deÄŸiller. Afganistan hükümetine bu yolla uluslararası baskı yapılıyor. Bu propaganda da DEAÅž’ın iÅŸine yarıyor. Afganistan’daki yeni devletin resmen tanınmaması DEAÅž’a yarıyor. Dünya ülkeleri bir taraftan Afgan halkını kontrol edin, göç etmesinler diyor. Bir yandan da hükümeti resmen tanımayarak DEAÅž’a moral veriyorlar. Bu durum ne Afganistan ne de dünyanın menfaatine bir durumdur.”
DEAŞ saldırıları engellenecek
Afganistan’da Åžiilere yönelik saldırılarla ilgili, Sünni camilerinde alınan güvenlik önlemlerini Åžii camilerinde de almakla mükellef olduklarını kaydeden Muttaki, "Hükümet, Afganistan’da yaÅŸayan herkesin güvenliÄŸini temin etmekle yükümlüdür. Biz güvenliÄŸin saÄŸlanması için tüm gayretimizi gösteriyoruz. Kunduz veya Kandahar’daki gibi olaylar, güvenliÄŸin alınması zor olan camilerde meydana geldi. Bundan sonra camilerin de güvenliÄŸinin saÄŸlanması için özel çaba sarf edilecektir. Ä°stihbarat birimlerimiz bu konuyla ilgili daha aktif çalışacaklar. Gelecekte halkın yardımı ve yetkililerin dikkatiyle bu gibi saldırıların önü alınacaktır." deÄŸerlendirmesinde bulundu.
Afganistan’da güvenlik sorununun sona erdiÄŸini savunan Muttaki, "Taliban yönetimi, asker ve polis gibi muhalifler için af ilan etti. Onlar da yaÅŸantılarına devam ediyor. Bize göre öyle ciddiye alınacak bir risk söz konusu deÄŸil. Ekonomi konusu ve dünya ülkeleriyle iliÅŸkiler önemli. Devlet güçlenmeli nizam oturmalı ki, meydana gelebilecek sorunlarla baÅŸa çıkabilmeli." ifadelerini kullandı.
“ABD ile diplomatik iliÅŸki içinde olmak istiyoruz”
ABD’ye ekonomik ve diplomatik iliÅŸkiler içinde olmak istediklerini ilettiklerini ve Washington yönetiminin Afganistan’ın kalkınmasında etkin bir rol oynamasını istediklerini kaydeden Muttaki, "Tabii ki, askeri güçlerinin olmasını istemiyoruz. Afganistan’ın bağımsızlığını tartışılır hale getirmek istemiyoruz. Doha’da yapılan anlaÅŸmada ABD’nin Afganistan’ın kalkınmasında yer alabilmesi bulunuyor." dedi.
Rusya ile de iyi iliÅŸkilere sahip olduklarını kaydeden Muttaki, Taliban heyetinin Afganistan’daki geliÅŸmeleri konu edinecek Moskova Konferansı’na gideceÄŸini ve Afgan halkının mesajını dünyaya ileteceÄŸini kaydetti.
Muttaki, “Beklentimiz, bu konferansta gerçekler gün yüzüne çıkarılsın, Afganistan halkının ihtiyaçları konu edilsin, devleti güçlendirmek için iÅŸ birliÄŸi yapılsın ve iyi bir konferans gerçekleÅŸtirilsin.” diye konuÅŸtu.
Muttaki, Tacikistan ile de ciddi bir sorun yaÅŸamadıklarını, medyanın bazı yetkililerin açıklamaları büyüttüğünü savunarak “EÄŸer bir sorun olursa bunu müzakere, diplomasi ve karşılıklı anlayış çerçevesinde halletmek isteriz.” ifadesini kullandı.
Muttaki, “Pakistan sınırı sorunuyla ilgili Ä°slamabad yönetimiyle bir görüşme söz konusu oldu mu?” sorusunu şöyle yanıtladı:
"Pakistan’la iyi iliÅŸkiler içerisinde olmak istiyoruz. Özellikle ekonomik iliÅŸkilerde. Çünkü milyonlarca Afgan, Pakistan’da göçmen olarak yaşıyor. Ä°ki ülke arasında iyi bir ticaret var. Yaklaşık 2 bin 400 kilometre uzunluÄŸunda sınırımız var. Bu nedenle bizim hem diplomasi hem de ekonomik alanda iyi iliÅŸkilere sahip olmamız gerekiyor."
Muttaki, Pakistan’ın uçak bilet fiyatlarını yükseltmesi, Taliban’ın buna tepki göstermesi ve Pakistan hava yollarının Kabil uçuÅŸlarını iptal etmesiyle geliÅŸen sorunla ilgili de “Bu çok önemli bir konu deÄŸil. Afganistan devletinin Pakistan’dan talebi, Taliban yönetiminin iÅŸ başına gelmeden önceki uçak bilet tarifesini uygulamasıdır.” deÄŸerlendirmesini yaptı.
Muttaki, önceki hükümet döneminde Dışişleri Bakanlığı personelini gözden geçirdiklerini belirterek "Onların tamamı bizimle çalışmaya devam ediyor. Afgan halkından eğitimli ve yetenekli kişiler. Onlar bizim kardeşlerimiz, bizim onlarla hiçbir sorunumuz yok." dedi.
