İstanbul
Veri güvenliği, paylaşım kısıtlamaları gibi konularla sıkça gündeme gelen sosyal ağ uygulamaları, tartışmaların gölgesinde milyarlarca kullanıcıya hizmet vermeyi sürdürüyor.
AA muhabirinin online istatistik portalı Statista'nın "Sosyal ağ kullanıcılarının sayısı" verilerinden derlediği bilgilere göre, 2020 yılı itibarıyla dünyada toplam 3,6 milyar sosyal ağ kullanıcısı bulunuyor. Her sene düzenli olarak artan sosyal ağ kullanıcı sayısının 2025 yılında 4,4 milyara ulaşması bekleniyor.
Sosyal ağ uygulamaları arasında, Ocak 2021 aylık aktif kullanıcı verilerine göre, Facebook (2,7 milyar), YouTube (2,2 milyar), WhatsApp (2 milyar), Facebook Messenger (1,3 milyar) ve Instagram (1,2 milyar) kullanıcı sayısıyla öne çıkıyor. Türkiye'de son dönemde paylaşım kısıtlamalarıyla gündeme gelen Twitter ise 353 milyon kullanıcıyla en çok tercih edilen sosyal ağ uygulamaları listesinin alt sıralarında yer alıyor.
3 milyardan fazla kullanıcı bulunuyor
Tercih edilen sosyal ağ uygulamaları ülkelere göre değişiklik gösterse de 3 milyardan fazla kullanıcı söz konusu uygulamalar aracılığıyla paylaşım yapıyor. Günlük yaşamın bir parçası haline gelen bu uygulamalar; veri ihlali, gizlilik ilkesi ve kullanıcı politikaları nedeniyle de sıkça gündeme geliyor.
En çok kullanılan sosyal ağ uygulamaları listesinde zirvede bulunan Facebook, 2018 yılında, ABD ve İngiltere'de siyasi seçimleri etkilemek için 50 milyon Facebook kullanıcısının hesaplarının izinsiz toplandığı "Cambridge Analytica" veri skandalıyla gündeme gelmişti. Bu olayın ardından veri güvenliği konusu kamuoyunda daha fazla ele alınmaya başlamış ve bu uygulamalara yönelik yasal düzenlemelerin devreye alınma süreci hızlanmıştı.
Facebook, en çok kullanılan sosyal ağ uygulamalarından WhatsApp, Facebook Messenger ve Instagram'ı da bünyesinde bulunduruyor. Facebook bünyesindeki anlık mesajlaşma uygulaması WhatsApp, geçen ay veri kullanımına ilişkin düzenlemeler içeren yeni "Gizlilik İlkesi"yle ilgili kullanıcılardan yoğun eleştiri almış, Türkiye'deki kullanıcılar da "#WhatsAppSiliyoruz" etiketiyle binlerce paylaşım yapmıştı.
Tartışmalı uygulamalarla gündeme geliyor
Son dönemde tartışmalı uygulamalarıyla gündeme gelen bir diğer sosyal ağ uygulaması ise Twitter oldu. ABD'deki 59. başkanlık seçimi sürecinde eski Başkan Donald Trump'ın paylaşımlarını "muhtemelen tartışmalı ve yanıltıcı" olarak etiketleyen platform, bir süre sonra Trump'ın hesabını kalıcı olarak askıya almıştı. Twitter'ın ardından diğer sosyal medya platformları da Trump'ın hesaplarını askıya almış ve bu durum "sosyal ağ uygulamalarında ifade özgürlüğü" konusunu gündeme getirmişti.
Twitter, tartışmalı uygulamalarına Türkiye'de de yer vermiş, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin bazı paylaşımları platform tarafından kaldırılmıştı. İçişleri Bakanı Soylu, konuya ilişkin değerlendirmesinde, "Twitter eline geçirdiği iletişim tekeliyle ülkelerin kimyasını bozmaya çalışmaktadır." ifadesini kullanmıştı.
Paylaşım kısıtlamaları, veri ihlali, hesapların askıya alınması gibi konularla sıkça gündeme gelen ve milyarlarca kullanıcı tarafından tercih edilen sosyal ağ uygulamaları arasında şu platformlar öne çıkıyor:
2,7 milyar aylık aktif kullanıcısı bulunan platform, dünyada en çok kullanılan sosyal medya platformu olarak zirvede yer alıyor. Dünyada toplam 3,6 milyar sosyal medya kullanıcısı olduğu düşünüldüğünde, dünyadaki kullanıcılarının büyük bir çoğunluğu Facebook'u tercih ediyor. Veri ihlalleriyle sıkça gündeme gelen platform, yazı, fotoğraf ve video paylaşımına imkan sağlamanın yanı sıra ürün pazarlama ve reklam amacıyla da yoğun olarak kullanılıyor.
Kullanıcılarının gündemde olan konular hakkında bilgi edinmesini ve bu konular hakkında paylaşım yapmasını sağlayan uygulama, 353 milyon kullanıcı tarafından aktif olarak kullanılıyor. Kullanıcılar paylaşım yapabilmenin yanı sıra, diğer kullanıcıların paylaşımını beğenip kendi hesapları üzerinden takipçilerine sunabiliyor. Statista verilerine göre Türkiye, 13,6 milyon kullanıcıyla Twitter'ı en çok kullanan 7'nci ülke konumunda bulunuyor.
YouTube
2,2 milyar kullanıcısıyla Facebook'tan sonra en çok tercih edilen sosyal ağ uygulaması olan YouTube, kullanıcılara videolarını geniş bir kitleye sunma imkanı sağlıyor. Bu videolar üzerinden kullanıcılar etkileşim sağlayabiliyor ve izlenme sayısına göre gelir elde edebiliyor. Platformda öne çıkan içerik üreticileri "YouTuber" olarak isimlendiriliyor.
Görsel odaklı bir platform olan video ve fotoğraf paylaşımı yapmayı sağlayan Instagram'ın 1,2 milyar kullanıcısı bulunuyor. Kullanıcılarına "hikaye" olarak isimlendirilen günlük paylaşımlar yapma imkanı da veren platformda, canlı yayın da yapılabiliyor.
Görsel odaklı bir diğer platform olan Pinterest'in 459 milyon kullanıcısı bulunuyor. Kullanıcılar uygulamada panolar oluşturabiliyor ve bu panoya görseller yükleyebiliyor.
Kullanıcılara her alanla ilgili konu başlığı oluşturma imkanı veren platformda, farklı kaynaklardan en son gelişmeler paylaşılıyor. Kullanıcılar oluşturulan başlıklar altındaki paylaşımlarla etkileşime girerek, konuyla ilgili yorumda bulunabiliyor ve paylaşımlarla ilgili olumlu ya da olumsuz olarak oy kullanabiliyor. 52 milyon günlük aktif kullanıcısı olan platform; ABD, Birleşik Krallık ve Kanada'da aktif olarak kullanılıyor. Geçen günlerde ABD'de platform üzerinden örgütlenen bireysel yatırımcılar, "GameStop" ismi verilen oluşumla Amerikan borsasında çeşitli gelişmeler yaşanmasına neden olmuştu.
Tumblr
Mikroblog platformu olan Tumblr, multimedya ve diğer içeriklerin bloglar aracılığıyla paylaşılmasını ve kullanıcıların birbirlerinin bloglarını takip edilmesini sağlıyor. 2020 yılı verilerine göre, platformda 500 milyona yakın kullanıcının blogu bulunuyor.
TikTok
Kısa videoların paylaşıldığı ve kullanıcıların birbirlerini takip edebildiği uygulamanın 689 milyon kullanıcısı bulunuyor. Çin merkezli bir teknoloji şirketi tarafından geliştirilen uygulama da canlı yayın da yapılabiliyor.
Snapchat
Görsel odaklı bir diğer uygulama olan Snapchat'te kullanıcılar günlük görsel içerikli paylaşımlar yapabiliyor. Gençler arasında popüler olan uygulama, dünyada 498 milyon kullanıcı tarafından aktif olarak kullanılıyor.
VK
Rusya merkezli sosyal medya sitesi olan VK, gruplar ve sayfalar oluşturulmasına, etkinlikler düzenlenmesine ve mesajlaşmaya imkan sağlıyor. Rus kullanıcılar tarafından yoğun olarak tercih edilen platformda, fotoğraf ve video paylaşımı da yapılabiliyor.
Clubhouse
Davetiye ile kayıt olunabilen ve son zamanlarda gündemde olan mobil uygulama, sesli sohbet yapmaya imkan sağlıyor. Uygulama sadece Apple'ın uygulama mağazası AppStore'dan indirilebiliyor.
Ello
Sanatçılar tarafından tercih edilen platform, sanatçıların çalışmalarını sergilemelerini ve diğer sanatçıların çalışmaları hakkında bilgi sahibi olup etkileşimde bulunmalarını sağlıyor.
Vero
İnsanlar arasında "gerçek" bağlantılar kurmayı amaçlayan platformda kullanıcılar; şarkı, fotoğraf, kitap gibi favori içeriklerini paylaşabiliyor.
740 milyona yakın üyesi bulunan platform; işverenlerin, iş arayanların, kurumların yoğun olarak kullandığı internet ortamındaki en geniş profesyonel ağı olarak öne çıkıyor. Platformda profil oluşturularak; fotoğraf, video ve makale paylaşılabiliyor, etkinlikler düzenlenebiliyor, gruplar oluşturulabiliyor.
Academia
Akademisyenlerin ve araştırmacıların profil oluşturup çalışmalarını paylaştığı platformun 150 milyondan fazla kayıtlı kullanıcısı bulunuyor. Platformda, 22 milyondan fazla akademik çalışma yer alıyor.
Goodreads
Kitap odaklı sosyal ağ sitesi Goodreads, kullanıcıların kitaplarla ilgili paylaşım yapmalarına ve birbirleriyle etkileşime geçmelerine imkan sağlıyor.
Twitch
Oyun yayıncıları tarafından tercih edilen canlı yayın platformu Twitch, kullanıcıların oyunlarla ilgili canlı yayınları izlemesine ve diğer oyuncularla etkileşimde bulunmasını sağlıyor. Platformda, 9,2 milyon aktif yayıncı yer alıyor.
Discord
Sesli ve yazılı mesajlaşmaya imkan sağlayan platform, oyunseverler tarafından yoğun olarak kullanılıyor. Görüntülü görüşmelerin de yapılabildiği uygulama, grup sohbeti yapılabildiği için oyun dışında farklı amaçlarla da kullanılabiliyor. Discord'un 140 milyondan fazla aylık aktif kullanıcısı bulunuyor.
Wattpad
Okuyucuların ve yazarların tercih ettiği, 90 milyon kullanıcısı bulunan sosyal hikaye anlatma platformu Wattpad'de, kullanıcılar tarafından oluşturulan hikaye, şiir gibi içerikler alıyor.
SoundCloud
Müzik paylaşım platformu olan SoundCloud'da kullanıcılar, profil oluşturarak orijinal müziklerini paylaşabiliyor, çalma listeleri oluşturabiliyor ve diğer kullanıcılarla etkileşime geçebiliyor.
Flickr
Fotoğrafçılar ve grafik tasarımcılar tarafından yoğun olarak kullanılan platformda, yüksek çözünürlüklü fotoğraf ve grafik paylaşımı yapılabiliyor. Sitede 100 milyondan fazla fotoğrafçının hesabı bulunuyor.
Medium
Çevrim içi yayın platformu Medium'da kullanıcılar, profillerini oluşturarak bloglarında yazılarını paylaşabiliyor ve diğer kullanıcılarla etkileşime geçebiliyor.
Çinli teknoloji devi Tencent tarafından geliştirilen hızlı mesajlaşma uygulamasının 617 milyon kullanıcısı bulunuyor. Uygulama yazılı mesajlaşmanın yanı sıra, sesli ve görüntülü görüşmeye de imkan sağlıyor.
"Çin'in Twitter'ı" olarak isimlendirilen sosyal ağ sitesi Weibo, 511 milyon kullanıcı tarafından paylaşım amacıyla aktif olarak kullanılıyor.
Quora
Soru-cevap sitesi Quora, 300 milyon aylık aktif kullanıcı tarafından tercih ediliyor.
Yaay
Yerli sosyal medya platformu Yaay, gündem ve haber takibi, doğru bilgiye ulaşma, bilgilendirme, rozet uygulaması gibi özellikleri ile farklı bir kullanıcı deneyimi sunmayı hedefliyor. Profillerini oluşturan kullanıcıların paylaşımlarını yapabildiği platform, diğer sosyal medya platformlarındaki birçok özelliği aynı çatı altında buluşturuyor.
2 milyar kullanıcıyla dünyanın en çok tercih edilen anlık mesajlaşma uygulaması WhatsApp, anlık mesajlaşmanın yanı sıra sesli ve görüntülü görüşme imkanı da sağlıyor. Facebook bünyesinde yer alan uygulamanın WhatsApp Business versiyonu ile de işletmeler uygulamada profil oluşturup müşterileriyle iletişim sağlayabiliyor. Uygulama, AB ülkeleri ve diğer ülkeler arasında farklı veri kullanım politikaları uygulaması sebebiyle kullanıcılardan yoğun eleştiri almış, şubat ayında yapmayı planladığı "Gizlilik İlkesi"yle ilgili güncellemesini ileri bir tarihe ertelemişti.
BiP
Türk mühendisleri tarafından geliştirilen uygulama ile metin mesajı dışında sesli ve görüntülü görüşme, belge gönderip alma ve benzeri birçok işlem yapılabiliyor. Tüm iletişimin şifreli bir şekilde taşındığı BiP'in verileri, Türkiye'deki veri merkezlerinde tutuluyor. Uygulama, Whatsapp'la ilgili gelişmelerin ardından Türkiye'deki kullanıcılardan yoğun ilgi görüyor.
Signal
"Gizliliğe merhaba de" sloganıyla 2014 yılında kullanıma sunulan mesajlaşma servisi Signal, anlık mesajlaşma programlarının sunduğu sesli, görüntülü görüşme gibi birçok özelliği bünyesinde barındırıyor.
Telegram
Uçtan uca şifreleme gibi birçok özelliği bünyesinde barındıran uygulama, diğer mesajlaşma programlarından farklı olarak binlerce kişinin katılabildiği grupların oluşturulmasına imkan sağlıyor. Uygulamanın 500 milyondan fazla aktif kullanıcısı bulunuyor.
Çin merkezli anlık mesajlaşma uygulaması WeChat'te kullanıcılar, mesajlaşmanın yanı sıra profilleri aracılığıyla fotoğraf ve video paylaşımı da yapabiliyor. Çin'de yoğun olarak kullanılan ve 1,2 milyar kullanıcısı bulunan uygulama ile ödeme de yapılabiliyor.
[1] Statista, Ocak 2021 itibarıyla en popüler sosyal ağlar (https://www.statista.com/statistics/272014/global-social-networks-ranked-by-number-of-users)[2] Statista, Ocak 2021 itibarıyla en fazla Twitter kullanıcısına sahip ülkeler (https://www.statista.com/statistics/242606/number-of-active-twitter-users-in-selected-countries)[3] Statista, Dünya çapında aylık aktif Pinterest kullanıcılarının sayısı (https://www.statista.com/statistics/463353/pinterest-global-mau)[4] Reddit Blog, Reddit’in 2020 incelemesi (https://redditblog.com/2020/12/08/reddits-2020-year-in-review)[5] Statista, Tumblr bloglarının kümülatif toplamı (https://www.statista.com/statistics/256235/total-cumulative-number-of-tumblr-blogs)[6] LinkedIn, Hakkında (https://about.linkedin.com)[7] Academia, Hakkında (https://www.academia.edu/about)[8] Statista, Dünya çapında Twitch'teki aktif yayıncıların sayısı (https://www.statista.com/statistics/746173/monthly-active-streamers-on-twitch)[9] VentureBeat, Discord 140 milyon kullanıcıya ulaştı (https://venturebeat.com/2020/12/17/discord-raises-100-million-as-its-social-hub-hits-140-million-users)[10] Flickr, Platform hakkında bilgiler (https://www.flickr.com/lookingahead)
