Bursa
UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi'nde de yer alan kültürü dünyaya tanıtmak amacıyla kurulan Karagöz ve Kukla Oyunları Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin (KARAKUM) projesi kapsamında "Perdenin Arkasındaki Karagöz" belgeselinin çekimlerine başlandı.
Belgeselin yönetmeni Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatları Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Sait Liman, AA muhabirine, bu çalışmada Karagöz oyununun mutfağına odaklandıklarını söyledi.
Karagöz emektarlarının, hayalilerin, tasvir yapanların gölge oyununa dair yolculuklarını belgelemek istediklerini belirten Liman, şu bilgileri paylaştı:
"İlk olarak çok ana hatlarıyla Karagöz oyununun ki bu oyun, Türk kültüründe yer alan, 7'den 77'ye herkesin aşina olduğu bir oyun. Buna dair belge niteliğinde, ana hatlarıyla, oyunun gelişimine dair bilgiler edinmek niyetindeyiz. Karagöz oyununu icra eden hayalinin mutfağına odaklanıp bir oyunun yapım süreci, yapım öncesi aşamadan yapım ve yapım sonrasına uzanan yolculuğu, özellikle hayalinin oyuna hazırlanma süreci, suretleri nasıl hazırladığı, perdede nasıl uyguladığı, kafasındaki planı ve seyirciden nasıl tepki aldığına kadar bu yolculuğu olanca doğallığıyla belgelemek istiyoruz. Yüzyıllardan günümüze uzanan bu kültürel mirası, bugünden gelecek kuşaklara aktararak kentin kültür envanterine katkıda bulunmak istiyoruz."
Liman, çekimlere hayali ve tasvir yapım ustası Nevzat Çiftçi'nin atölyesinde başladıklarını dile getirdi.
"Karagöz, tek başına çok büyük bir prodüksiyondur"
KARAKUM Müdürü ve Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Güzel Sanatlar Fakültesi Dramatik Yazarlık Bölümü Ana Sanat Dalı Başkanı Dr. Öğretim Üyesi İbrahim Öztahtalı da Karagöz'ün geleneksel Türk tiyatrosunun çok önemli bir unsuru olduğunu vurguladı.
Karagöz'ün temsil ettiği Anadolu insanının sağduyusundan insanları haberdar etmek istediklerini bildiren Öztahtalı, "Belgesel, tasvirlerin deri üzerine çizilmeye başladığı andan Karagöz ve ekip arkadaşlarının perdeye çıktığı ana kadar geçen süreci anlatıyor. KARAKUM, akademik çalışmaları da bu belgeselin içine dahil ediyor. Böylece Karagöz'ün tarihsel gelişimiyle ilgili elde edilen bilgi ve belgeler de belgeselde paylaşılacak." dedi.
Öztahtalı, Karagöz'ün çok sevilen, yurt dışında "Türk tiyatrosu" olarak bilinen bir oyun olduğunu ancak genellikle izleyicilerin hep perdenin önünü bildiğini, bu kesitten Karagöz'ü ve ekip arkadaşlarını izlediğini anlattı.
Belgeselle, izleyicilerin perdenin arkasında neler olduğunu da görmelerini istediklerini dile getiren Öztahtalı, şöyle devam etti:
"Karagöz, tek başına çok büyük bir prodüksiyondur çünkü hayali hem seslendiren hem oynatan hem de doğaçlama olarak oyunun gidişatını belirleyen kişidir. Karagöz'ün diğer tiyatro alanlarından bir farkı var. Karagöz, alıp veren, nefes alan bir oyundur. İzleyicilerin ruh hallerine, atmosfere bağlı olarak hayali, perde arkasında oyunun ana hattından kopmamak şartıyla ayrıntıları değiştirebilir. Böylece Karagöz'ün perde arkasında önemli bir sanata imza attığını izleyicilerin görmesini istiyoruz."
"Perde, bir sandık içinde geliyor"
Hayali ve tasvir yapım ustası Nevzat Çiftçi de belgeselin Karagöz perdesinin arkasıyla ilgili olduğunu, böylece Karagöz'ün belgelendiğini belirtti.
Çiftçi, şunları kaydetti:
"Oyunda herkes perdenin karşısındadır, arka tarafta ise başka bir dünya vardır. 'Her ne kadar sürçülisan ettiysek affola' denene kadar bir süreç var. Bunun hikayesiyle ilgili bir projeyi canlandırmaya çalışıyoruz hayal perdesinde. Karagöz ile ilgili çok şey yapılıyor. Bu belgeselin güzel tarafı, konuyu belgelemesi, kalıcı olması. Benim açımdan çok güzel, çok keyifli bir süreç olarak geçiyor. Perdede gördüğümüz o tasvirler, suretler oraya nasıl geliyor, oyun nasıl oluşuyor, oyunun yapım aşaması, oluşumu ve perdenin hazırlanması... Perde, bir sandık içinde geliyor ve çocukların kafasındaki kahraman Karagöz, öğretmenleri Hacivat ile çocuklarla kurduğumuz dünyada biz de onlarla özdeşleşerek oyunumuzu oynuyoruz."
