Ankara
Türkiye'de insan hak ve özgürlüklerinin genişletilmesine ilişkin hedeflerin yer aldığı İnsan Hakları Eylem Planı kapsamında vatansız (haymatlos) ve refakatsiz çocukların, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı kuruluşlarda bakım ve gözetiminin daha etkin sağlanabilmesi, adalet, eğitim, sağlık gibi haklarının daha güçlü korunmasına yönelik "tüzel kişi vesayet sistemi" oluşturulacak.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı "İnsan Hakları Eylem Planı", uluslararası koruma ve geçici koruma kapsamındaki yabancıların rehabilitasyonu ve adalete erişimlerinin güçlendirilmesine yönelik önemli tedbirleri de içeriyor.
Planda, ülkelerindeki iç çatışmalardan kaçarak Türkiye'ye sığınan yaklaşık 4 milyon Suriye vatandaşı ile farklı milletlerden kişilerin sağlık, barınma, eğitim gibi temel ihtiyaçlarına yönelik stratejilerin geliştirilmesi, toplumsal uyumlarının sivil toplum kuruluşları ile iş birliğinde kolaylaştırılması, insan ticareti mağdurlarının korunabilmesine yönelik yeni uygulamalar göze çarpıyor.
Geri gönderme merkezlerindeki barınma koşullarına ilişkin şikayetleri incelemek üzere ilk kez etkili bir başvuru yolunun oluşturulması, uluslararası koruma ve geçici koruma kapsamındaki yabancılara karşı işlenen suçlarla ilgili veri tabanının hayata geçirilmesi plan kapsamında iki yıllık süre içerisinde devreye alınacak mekanizmalar arasında yer alıyor.
Vatansız çocuklar yeni sistemle daha iyi koşullarda büyüyebilecek
İnsan Hakları Eylem Planı ile "haymatlos" olarak da anılan Türkiye'deki binlerce vatansız çocuk ile refakatsiz, ailesinden ayrı düşmüş uluslararası koruma ve geçici koruma kapsamındaki çocukların daha iyi koşullarda büyümesine olanak sağlayacak "tüzel kişi vesayet sisteminin" de kurulması öngörülüyor.
Sistemle söz konusu durumdaki çocukların Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı kuruluşlarda bakım ve gözetiminin daha etkin sağlanabilmesi, adalet, eğitim, sağlık gibi haklarının korunabilmesine yönelik yapı güçlendirilecek.
"Plan mültecilerin haklarının iyileştirilmesi açısından olumlu bir yaklaşım sergiliyor"
İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi (İGAM) Başkanı Metin Çorabatır, konuyla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, İnsan Hakları Eylem Planı'nda uluslararası koruma ve geçici koruma kapsamındaki kişilerle ilgili tedbirlere yer verilmesini son derece olumlu bulduklarını vurguladı.
Çorabatır, "Muhalefetten gelen 'göz kamaştırma' gibi yorumlar var ama niyet aramadan buradaki ifadeleri pozitif almak, algılamak lazım. Plan, mülteciler, uluslararası koruma ve geçici koruma kapsamındaki kişiler ile insan ticareti mağdurlarının haklarının iyileştirilmesi ve korunmasına ilişkin önemli hedefler belirliyor. Son derece olumlu bir yaklaşım sergiliyor." değerlendirmesinde bulundu.
Nefret söylemi ve ayrımcılıkla mücadelenin etkinliğinin artırılmasına ilişkin tedbirlerin mülteciler açısından önemine dikkati çeken Çorabatır, insan hakları konusunda atılacak adımların mülteciler açısından da olumlu yansımalarının olacağını söyledi.
"Refakatsiz çocuklara yönelik sistem yol haritasının önemli bir parçası"
Planla kırılgan kesimlerin korunması ve toplumsal refahın güçlendirilmesine ilişkin bir yol haritasının oluşturulmasının, çocuk haklarına yönelik temel belgelere atıfların yapılmasının ve planda gençlere de yer açılmasının pozitif gelişmeler olduğunu vurgulayan Çorabatır, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Uluslararası koruma ve geçici koruma kapsamındaki yabancıların rehabilitasyonu, insan ticareti mağdurlarının temel ihtiyaçlarına yönelik stratejiler dikkat çekici. Geri gönderme merkezlerindeki barınma koşullarına ilişkin şikayetleri incelemek üzere başvuru yolu oluşturulacağı da ifade ediliyor. Böyle bir mekanizma şu anda yok. Etkin bir başvuru mekanizmasının oluşturulacak olması pozitif bir gelişme. Adalete erişimin kolaylaştırılmasına yönelik çalışmalar da pratikteki engeller ve zorlukların aşılacağı anlamına geliyor."
Türkiye'de kimsesiz, refakatsiz çok sayıda çocuk bulunduğunu aktaran Çorabatır, "BM'nin Vatansızlığı Bitirmek için Küresel Eylem Planı'nda 2024 yılına kadar vatansız kimsenin kalmaması için hedefler belirlendi. Türkiye'de de vatansızlık önemli bir sorun. Bu açıdan uluslararası koruma ve geçici koruma kapsamındaki kimsesiz çocukların kuruluşlarda bakım ve gözetim süreçlerinin kolaylaştırılmasını sağlayacak tüzel kişi vesayet sisteminin oluşturulması da çok olumlu. Yol haritasının önemli bir parçası." değerlendirmesinde bulundu.
İGAM Başkanı Çorabatır, İnsan Hakları Eylem Planı'nın sivil toplum kuruluşlarınca da etkin şekilde takip edilmesi ve hayata geçirilmesinin önemine vurgu yaptı.
