Ankara
Guterres, BM 76. Genel Kurulu öncesinde Associated Press haber ajansına değerlendirmelerde bulundu.
Muhtemel bir yeni soğuk savaş uyarısında bulunan Guterres, büyük ve son derece etkili olan iki ülke arasındaki sorunlar gezegenin geri kalanına yayılmadan önce Çin ve ABD'den tamamen kötü olan ilişkilerini onarmaları çağrısı yaptı.
Guterres, insan kaynakları, ekonomi, çevrim içi güvenlik ve Güney Çin Denizi'nin egemenliği konularında devam eden siyasi çatlaklara rağmen dünyanın iki büyük ekonomik gücünün iklim konusunda iş birliği ve ticaret ile teknoloji üzerine daha güçlü görüşmeler yapması gerektiğini söyledi.
Ne yazık ki bugün sadece karşılıklı cepheleşmeler olduğuna dikkati çeken Guterres, iki güç arasında işlevsel bir ilişki kurulması gerektiğini vurguladı.
Guterres, iki ülkeye, uluslararası toplumda yapıcı ilişkiler olmadan çözülemeyecek ve çoğunlukla süper güçler arasında olan yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı aşılama, iklim değişikliği ve diğer birçok küresel zorlukları ele almaları çağrısı yaptı.
Rakip jeopolitik ve askeri stratejilerin "tehlikeler" teşkil edebileceği ve dünyayı bölebileceği uyarısında bulunan Guterres, bu başarısız ilişkinin onarılması gerektiğini söyledi.
Guterres, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Doğu ve Batı Bloklarının dünyada oluşturduğu gerginliğe atıfta bulunarak "Geçmiştekinden daha farklı ve muhtemelen daha tehlikeli ve yönetilmesi daha zor olacak bir soğuk savaştan ne yapıp edip kaçınmamız gerekiyor." ifadesini kullandı.
Yeni bir soğuk savaşın çok daha tehlikeli olabileceğine dikkati çeken Guterres, Sovyetler ve ABD nefretinin net kurallar belirlediğini ve tarafların nükleer imha riskinin bilincinde olduğunu anımsattı.
Guterres, "Şimdi bugün her şey daha istikrarsız ve geçmişte kriz yönetmek için var olan tecrübe bile artık yok." dedi.
Avustralya'nın, ABD ve İngiliz teknolojisiyle nükleer enerjili denizaltı inşa etme planına ilişkin de Guterres, "Daha karmaşık bir bulmacanın sadece bir parçası... Bu, tamamen Çin ve ABD arasındaki kötü ilişki." değerlendirmesinde bulundu.
Afganistan
Genel Sekreter Guterres, dünya liderlerinin bu hafta karşılaşacağı 3 önemli başlığın, kötüye giden iklim krizi, hala devam eden salgın ve Afganistan'ın belirsiz geleceği olduğunu ifade etti.
BM'nin yeni Afganistan'daki rolüne dair sorulara atıfta bulunan Guterres, BM'nin dahlinin söz konusu ülkede birdenbire kapsayıcı bir hükümet kurulacağına, tüm insan haklarına saygı duyulmasını, Afganistan'da bundan böyle terörist olmamasını ve uyuşturucu trafiğinin duracağını garantileyeceğine inanmanın "bir fantezi" olacağını vurguladı.
Guterres, ABD ve diğer birçok ülkenin, Afganistan'da binlerce asker bulundurduğunu ve trilyonlarca dolar harcadıklarını ancak ülkenin sorunlarını çözemediklerini dile getirdi.
BM'nin kısıtlı kapasitesi ve sınırlı bir nüfuzu olmasına rağmen Afganlara insani yardım sağlanmasına yönelik çabalarda önemli bir rolü olduğunu kaydeden Guterres, BM'nin Taliban'ın dikkatini, özellikle de kadın ve kız çocukları için insan haklarına saygı gösteren kapsayıcı bir hükümetin önemine dikkat çektiğini belirtti.
Guterres, "Taliban'ın liderliğindeki farklı gruplar içinde çok net bir iktidar kavgası var. Durum henüz netlik kazanmadı." ifadelerini kullanarak bu durumun uluslararası toplumun Taliban ile ilişkiler kurması için nedenler biri olduğuna işaret etti.
BM ile ABD ilişkileri
Guterres, New York'ta yarın başlayacak ve ABD Başkanı Joe Biden'ın ilk kez başkan olarak hitap edeceği 76. BM Genel Kurulu Görüşmelerini de değerlendirdi.
Biden'ın iklim konusunda küresel bir çalışma yapılmasına dair sözünü anımsatan Guterres, BM ve Biden yönetimindeki ABD arasındaki ilişkide tamamen farklı bir ortam olduğunu ifade etti.
Guterres, BM'nin önceki ABD yönetimiyle işlevsel bir ilişkinin sürdüğünden emin olmak için her şeyi yaptığını ve bununla gurur duyduğunu kaydetti.
Kovid-19'a karşı aşılama
Guterres, ülkelerin, küresel ısınma ve tüm ülkelerdeki insanların Kovid-19'a karşı aşılandığından emin olunması konularında birlikte çalışmayı başaramadığını söyledi.
Küresel güçler arasında, Kovid-19 ile ilgili etkili bir iş birliği açısından gerçek anlamda bir ilerleme sağlanamadığına dikkati çeken Guterres, iklim konusundaki faaliyetlerin yavaşladığını ve bu faaliyetlere yeniden ivme kazandırılması gerektiğini belirtti.
Guterres, ülkesi olan Portekiz'in halkının yüzde 80'i aşılanırken birçok Afrika ülkesinde halkın yüzde 2'sinden azının aşılanmasının "kabul edilemez" olduğunu vurguladı.
Virüsü yok etme açısından bakıldığında bunun ahmakça olduğuna dikkati çeken Guterres, Latin Amerika, Asya ve Afrika'ya atıfta bulunarak virüsün Küresel Güney'de orman yangını gibi yayılmayı sürdürmesi durumunda daha çok mutasyon olacağını söyledi.
Guterres, G20 ülkelerine, küresel bir aşılama planı için şartları oluşturmaları çağrısında bulundu.
Zengin ve gelişmiş ülkelerin sorunların çözülmesi için orta gelirli ve gelişmekte olan ülkelere nazaran daha fazla gayrisafi yurt içi hasıla harcayabildiğine dikkati çeken Guterres, bu durumun ne Kovid-19 aşısı ne de salgından kurtulmaya yönelik bir yardım almayan ülkelerde güveni zedelediğini belirtti.
Guterres, kuzeydeki gelişmiş ülkeler ile güneydeki gelişmekte olanlar arasındaki uçurumun "küresel güvenlik ve ülkeleri iklim değişikliğiyle mücadele için bir araya getirme kapasitesi açısından oldukça tehlikeli" olduğunu söyledi.
