Kars
Orta Çağ'da hüküm süren Bagratlıların yanı sıra Selçuklular, Moğollar, Osmanlılar ve Ruslar gibi çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapan Kars'ta Türkiye-Ermenistan sınırını oluşturan Arpaçay Nehri ve çevresindeki kanyon, doğal güzelliklerinin yanı sıra tarihi varlıkları da bünyesinde barındırıyor.
Kafkasya'da kurulan Bagratlı Hanedanlığı Anadolu'da Kars, Ardahan, Van ve Artvin bölgelerinde yaşamlarını sürdürdü.
Aşot Misaker döneminde bağımsızlığını ilan ederek Kars ve Ani çevresinde hüküm süren Bagratlı Hanedanlığı'nın ilk yerleşim yerlerinden birisi olan Digor ilçesine bağlı Kilittaşı köyü de Orta Çağ döneminin izlerini taşıyor.
Arpaçay Nehri kenarında, bölgeye hakim iki noktada yer alan Bagratlı döneminden kalan iki kilise ve eski döneme ait yerleşim yerindeki tarihi kalıntılar ziyaretçilerini bekliyor.
Bölgede, başta tarihi Ani Ören Yeri ve Kilittaşı köyündeki birçok tarihi kalıntılar ile doğal güzellikler dikkati çekiyor.
Kafkas Üniversitesi (KAÜ) Öğretim Üyesi ve Ani Örenyeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, AA muhabirine, "Kilittaşı köyü Digor ilçesine bağlı bir köy ancak tarihi açıdan önemiyle Orta Çağ'ın önemli merkezlerinden birisi. Burası 9-11. yüzyıllar arasında hüküm süren Bagratlı Hanedanlığı'nın önemli merkezlerinden birisi." dedi.
Kilittaşı köyü Ortaçağ'ın önemli kentlerinden birisi
Arslan, Bagratlı Hanedanlığı'nın Orta Çağ'da bölgede hüküm sürdüğünü ifade ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bagratlıların Ani'ye yerleşmeden önceki yerleşim yerini Bagaran adındaki bu köy oluşturmaktadır. Kilittaşı köyü, Orta Çağ'ın önemli kentlerinden birisidir. Ani Bagratlıların 806 yılında ilk yerleştikleri yerleşim yeridir. Bagratlılardan Aşot Misaker'in burayı kendisine merkez yaptığı, ölümüyle buraya defnedildiğini bilmekteyiz. Yine Bagratlı emirlerinden Abas’ın da buraya defnedildiğini söyleyebiliriz. 961 yılında Ani merkez yapılıncaya kadar burası Bagratlılar için hem önemli bir yaşam merkezi hem de bir aile kabristanlığı gibi kullanılmış.
Bu coğrafyada esas olan Arpaçay Nehri'dir. Tarihi kaynaklarda Akhuryan Nehri olarak da bilinen bu akarsu, bölgedeki yaşamı etkileyen ve şekillendiren en önemli unsur olmuş ve bu bölgede yaşayan Bagratlılar, Selçuklular hatta Osmanlılara kadar önemli bir coğrafi alan oluşturmuştur. Bagaran bir Bagratlı yerleşimi ancak Ani'nin tarihiyle çağdaş olan bir geçmişe sahip."
Yöre birçok medeniyete ev sahipliği yaptı
Doç. Dr. Muhammet Arslan, Kilittaşı köyü yöresinin birçok medeniyete ev sahipliği yaptığına işaret ederek, şu bilgileri verdi:
"Sultan Alparslan’ın 1064 yılındaki Ani fethiyle burası da Selçuklu topraklarına katılıyor. Moğollar Anadolu'yu işgal ettiklerinde Ani'nin yanı sıra Bagaran’ı da işgal ediyor. Burası çevresindeki diğer tarihi yerleşimlerle çağdaş olan bir tarihe sahiptir. Bagaran iki kilisesiyle halen ayakta, bu kiliselerden birisi tamamen Ermenistan tarafında ve 9. yüzyılda Bagratlılarca inşa edilmiştir. Türkiye topraklarındaki kilise de Bagratlılar devrinde inşa edilmiş ancak özgünlüğünü koruyamamıştır, 19. yüzyıldaki Rus işgali esnasında tekrar yenilenmiş ve üzerindeki Bagratlı orijinine ait haçkar olarak bilinen ve taşa işlenen motifler burada yeniden kullanılmıştır."
"Bagratlılarca yaptırılan Kilittaşı Kilisesi çok ilgimi çekti"
Yörenin ziyaretçilerden Esra Bulunıkoğlu da Türkiye-Ermenistan sınırındaki Kilittaşı Kilisesi'ni merak edip bölgeye geldiklerini belirterek, "Burasının çok güzel, farklı kültürlerden oluşan tarihi bir yerleşim yeri olduğunu gözlemledik, Hristiyanlık kültürünü gördük. Milattan sonra 10. yüzyılda Bagratlılarca yaptırılan Kilittaşı Kilisesi çok ilgimi çekti. Herkese burayı görmesini tavsiye ederim. Bu gezide kültürel olarak kendimi çok gelişmiş hissettim." ifadesini kullandı.
Iğdır Zirve Dağcılık Kulübü üyesi Harun Cengiz de "Tarihi yerlere yaptığımız ziyaretler çerçevesinde Arpaçay Kanyonu'nun hemen yanındaki bir kenti görme fırsatı bulduk, tarihi mekanlara ve doğal güzelliğe hayran kaldım. Kanyon, tarihi zenginliğinin yanında doğal güzelliğiyle de önemli bir yer. Burasının turizme kazandırılması hem ülkemize hem de yöreye katkı sağlayacaktır." şeklinde konuştu.
"Amerika'dan, İtalya'dan gelen turistler oldu"
Köy sakinlerinden Hamit Çoban da özellikle yaz aylarında köylerine yoğun şekilde turist geldiğini belirterek, şunları aktardı:
"Amerika'dan, İtalya'dan gelen turistler oldu hatta 4 yıl önce misafirimiz olan Amerikalı bir turist, geçtiğimiz günlerde buraya gelerek önümüzdeki günlerde burasının belgesel filmini çekeceğini söyledi. Burası sürekli yerli yabancı turistlerce ziyaret ediliyor. Buranın restore edilip turizme kazandırılmasını istiyoruz. Bu hem bizim için hem de ülkemiz ekonomisi için büyük getiri sağlayacaktır."
