Washington DC
Facebook, Microsoft, Roblox ve Epic gibi şirketlerin milyarlarca dolarlık yatırım planıyla gündeme gelen metaverse konsepti, internetin gelişimindeki bir sonraki aşama olarak görülüyor.
Facebook, şirketin ismini Meta olarak değiştirecekTeknolojiden para kazanmanın yeni yollarını arayan şirketler, metaverse ile insanlara internet üzerinden erişebilecekleri kurgusal bir evren vadediyor.
Son dönemde metaverse'e yönelik artan ilgi Kovid-19 salgının da bir sonucu olarak görülüyor. Daha fazla insanın uzaktan çalışmaya başlamasıyla çevrim içi etkileşimin daha gerçekçi hale getirmeye yönelik talebin arttığı belirtiliyor.
Kurgusal bir gerçeklik olan Metaverse konsepti, bir sonraki aşamanın parçası olmak isteyen yatırımcılar ve şirketlerden büyük ilgi görüyor.
Metaverse nedir?
Sanal gerçeklik teknolojisinin geliştirilmiş hali olarak görülen metaverse, kurgusal evren olarak da tarif ediliyor.
Metaverse'te insanların alışveriş yapabileceği, hizmetlere abone olabileceği, iş arkadaşlarıyla birlikte çalışabileceği, oyun oynayabileceği ve hatta çevresindeki görüntüyü kişisel zevklerine ve gereksinimlerine göre özelleştirebileceği paylaşılan 3D sanal bir ortam sunuluyor. Metaverse, insanın dijital alandan ziyade dijital dünyanın içine girmesine izin veriyor.
Örneğin, kullanıcılar kendilerini bir hologram şeklinde başka yerlere yansıtabiliyor. Metaverse, kişinin sadece bakmak yerine içine girebildiği somutlaştırılmış bir internet gibi hayal edilebileceği belirtiliyor.
Gerçeğe dayalı olacak metaverse'in, önceden oluşturulmuş sanal dünyalardaki karikatürize avatarların aksine kullanıcıların gerçek fiziksel çevrelerini dijitalleştirerek, birbirleriyle gerçek insan görüntüleriyle etkileşime girebilmelerine imkan sağlayacağı kaydediliyor.
Metaverse kavramının The Matrix, Pokemon Go, Minority Report, Ralph Breaks The Internet, Black Mirror gibi sayısız film ile video oyununda tasvir edildiği biliniyor.
Facebook yöneticileri, metaverse'i insanların oyun oynarken ya da araştırma yaparken birlikteymiş gibi hissedebilecekleri bir ortam olarak tanımlıyor.
Facebook, metaverse şirketine dönüşmeyi hedefliyor
Facebook, metaverse alanında peş peşe yaptığı atılımlarla öne çıkıyor.
Son olarak Facebook şirketinin isminin Meta olarak değiştirileceğini duyuran Facebook Üst Yöneticisi (CEO) Mark Zuckerberg, şirketi gelecek 5 yıl içinde bir sosyal medya firması olmaktan çıkarak bir metaverse şirketine dönüştürmeyi hedefliyor.
Zuckerberg, temmuz ayında, tüketicilerin yalnızca şirketin platformlarında oturum açacakları değil, aynı zamanda bu dijital dünyada yaşayacakları, çalışacakları ve oyun oynayacakları metaverse'i Facebook'un ve internetin geleceği için bir vizyon olarak pazarlamaya başlamıştı.
Metaverse'in inşası için Avrupa genelinde 10 bin kişi istihdam edeceğini duyuran Facebook, metaverse ile aynı fiziksel alanda olmayan insanların oluşturabileceği ve keşfedebileceği bir dizi sanal alan sunmayı planlıyor.
Zuckerberg, metaverse'i cep telefonlarından ya da ekrandan bakmak yerine insanların parçası olabileceği, içine girebileceği bir internet olarak tanımlıyor. Evden çalışma taraftarı olarak bilinen Zuckerberg, metaverse’in işe gidip gelme ihtiyacını ortadan kaldırılabileceğini belirtiyor.
Facebook, baskı altında
Zuckerberg, 2004’te Facebook'u kurdu ve borsada yaklaşık bir trilyon dolar değerinde bir şirket haline getirdi.
Başta Avrupa olmak üzere dünya çapında düzenleyiciler ve politikacılar, piyasa gücünü dizginlemek, yanlış bilgi ve nefret söylemine son vermek için Facebook ve Zuckerberg’ı baskı altında tutuyor. Facebook'u kârı güvenliğin önüne koymakla suçlayan eski çalışan Frances Haugen'in iddiaları da şu anda Facebook için sorun oluşturuyor.
Facebook, ismini Meta olarak değiştirerek şirket hakkında olumsuz haberlerden uzaklaşmayı ve imajını iyileştirmeyi de hedefliyor.
1 Aralık 2021'den sonra hisseler "MVRS" sembolü altında işlem görecek. Facebook, "metaverse" için dış kaynak kullanacağını duyurdu. Şirket yapısında başka bir değişiklik beklenmiyor.
Zuckerberg, eleştirilerden uzak kalmak için "metaverse" de “mahremiyet ve güvenliğe” daha da önem vermeyi hedefliyor.
Teknolojinin liderleri internetin metaverse ile genişleyeceğine inanıyor
WhatsApp, Instagram ve Messenger'ı da bünyesinde barındıran Facebook, yeni dijital dünyayı kendi başına oluşturmak istemiyor ancak merkezi bir rol oynamayı hedefliyor.
Zuckerberg, insanların gelecek yıllarda Facebook'u giderek daha fazla bir "metaverse şirketi" olarak görmelerini beklediğini ifade ediyor. Şu anda Facebook’un çalışanlarının bu teknoloji üzerinde yoğunlaştığı belirtiliyor.
Facebook, metaverse ile aynı fiziksel alanda olmayan diğer insanların oluşturabileceği ve keşfedebileceği bir dizi sanal alan sunmayı hedefliyor. Şirket, reklam temelli iş modelinde hiçbir şey değişmese bile metaverse'te yeni "ekonomik fırsatlar" görüyor.
Diğer teknoloji şirketlerinin yöneticileri de internetin metaverse ile genişleyeceğine inanıyor. Bunlar arasında Microsoft Üst Yöneticisi Satya Nadella ile bilgisayar oyunu geliştiricisi Epic Games'in başkanı Tim Sweeney da bulunuyor.
Sony Electronics yöneticilerinden Tyler Ishida ise günümüz teknolojisinin çözünürlük düzeyi ve kalitesi sayesinde metaverse'in katılımcılar için "gerçek hayat" kadar gerçek görünebileceğini belirtiyor. Ishida, metaverse'in tüm duyuları harekete geçiren daha sürükleyici bir "eğlence deneyimine" işaret ettiğini belirtiyor.
Silikon Vadisi'nde popüler hale geliyor
Metaverse, Silikon Vadisi'nde giderek popülerleşen bir kavram olurken, Microsoft, Nvidia ve Unity Software gibi şirketlerin de metaverse için araçlar, hizmetler veya içerik geliştirdikleri belirtiliyor.
Çevrim içi oyun platformu ve oyun yaratma sistemi Roblox da kendini bir metaverse şirketi olarak tanımlarken, Epic Games'in Fortnite'ı da mataverse'in bir parçası olarak kabul ediliyor.
GameStop'ın da geçenlerde verdiği "Web3 Gaming" iş ilanıyla metaverse'e gireceği, şirketin "Web3 Gaming" pozisyonu için Ethereum, NFT'ler ve blokzinciri tabanlı oyun platformları konusunda deneyimli bir çalışan aradığı kaydediliyor.
Uzmanlar, metaverse'in insanları gerçek dünyadan daha da koparabileceği uyarısında bulunarak, Facebook'un yanlış bilgi yayma gibi mevcut sorunlarının artabileceğini belirtiyor.
Metaverse'in Facebook tarafından tüketicilerden daha fazla para kazanmak için kullanılacağı yönünde şüpheler de uzmanlar tarafından dile getiriliyor
"Kombinatoryal trend örneği"
Teknoloji Araştırma ve Danışmanlık şirketi Gartner Analisti Tuong Nguyen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, metaverse'i iletişim için henüz belirlenmemiş protokolleri kullanacak, bağımsız ancak birbirine bağlı ağların kalıcı ve sürükleyici "dijital ortamı" olarak tanımladı.
Nguyen, "Fiziksel dünyanın gerçek zamanlı, uzamsal olarak yönlendirilmiş ve dizine alınmış içeriğiyle kesişen, kalıcı, merkezi olmayan, işbirlikçi, birlikte çalışabilir dijital içerik sağlar." dedi.
Metaverse konseptinin son zamanlarda popüler hale gelmesinin birçok nedeni olduğunu belirten Nguyen, metaverse'in bireysel olarak önemli, ayrık ve bağımsız olarak gelişen bir dizi trend ve teknolojinin başka bir trendi ortaya çıkarmak için birbirleriyle etkileşime girdiği kombinatoryal trendin bir örneği olduğunu ifade etti.
"İnternetin geleceği"
Nguyen, şöyle devam etti:
"Örneğin, metaverse'i deneyimlemenin bir yolu, artırılmış gerçeklik ve sanal gerçekliktir. Artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik, metaverse için hem lensler hem de deneyimler olarak hizmet edebilir. Bu nedenle metaverse'in popülaritesi artırılmış gerçeklik ve sanal gerçekliğe bağlandı. Metaverse muhtemelen aynı zamanda takas edilemez tokenleri de içerecektir. Benzer şekilde, metaverse'in popülaritesi NFT'ler tarafından da desteklendi. Bunlar, metaverse'in son zamanlarda neden popüler hale geldiğinin iki örneği."
Büyük teknoloji firmalarının neden metaverse kurmak istediğini değerlendiren Nguyen, "Pek çoğu, internetin, bilişimin, dijital ve fiziksel etkileşimlerin geleceğinin metaverse olarak değerlendiriyor. Eğer durum buysa, tüm teknoloji şirketleri bu gelecek çağın ön saflarında yer almak istiyor." dedi.
Nguyen, metaverse'in insan hayatını nasıl etkileyeceğine de değinerek, şunları kaydetti:
"Bu sorunun tek bir cevabı yok. İnterneti düşündüğünüz gibi düşünürseniz, cevap muhtemelen buna benzer olacaktır. Hayatı nasıl etkileyeceğini kapsamlı bir şekilde tanımlamak için kesinlikle çok erken. Muhtemelen hayatın birçok yönünü etkileyecektir. Kalıcı, merkezi olmayan, katılımcı ve birlikte çalışabilir bir dijital ortamla mümkün olabilecekleri sadece bugün bildiklerimize dayanarak etkisini şekillendirebiliriz veya anlayabiliriz."
- "Metaverse'in temel konsepti uzun süredir var"
Gelişen teknolojileri takip eden analist Victoria Petrock da metaverse'in birçok farklı tanımı olduğunu, ancak bunu internetin yeni nesli olarak düşündüğünü söyledi.
Metaverse'in internet üzerinden erişilebilen sanal 3 boyutlu bir ortam olduğunu belirten Petrock, bunun kullanıcıların avatarları veya kendilerinin diğer dijital temsilleri aracılığıyla buluşabilecekleri ve etkileşime girebilecekleri, alışveriş yapabilecekleri, çalışabilecekleri, iş birliği yapabilecekleri, eğlenebilecekleri, tüketebilecekleri ve oyun oynayabilecekleri çeşitli birbirine bağlı sanal alanlar arasında sorunsuz bir şekilde hareket etmelerini sağlayacağını aktardı.
Petrock, "Metaverse'de sosyal medya, sanal toplantılar, oyun, e-ticaret, çevrimiçi işbirliği gibi şu anda var olan çeşitli dijital platformların tümü teorik olarak bir araya gelecek ve sanal gerçeklik başlıkları, artırılmış gerçeklik gözlükleri, akıllı telefon uygulamaları veya henüz icat edilmemiş diğer cihazlar aracılığıyla erişilebilir olacak. Metaverse'te insanlar, sanal yaşamlarını dijital ikizler aracılığıyla kişisel yaşamlarına paralel olarak yaşayacaklar ve hatta bu yaşamları birleştirecekler veya birleştiremeyecekler." dedi.
Büyük teknoloji şirketlerinin metaverse'i internetin evriminde "bir sonraki büyük şey" olarak tanıttığını belirten Petrock, "Metaverse'in temel konsepti uzun süredir var, Second Life ve The Sims'i düşünün, ancak salgın ve iş ile sosyal deneyimler için sanal ikameleri yeniden yaratma ihtiyacı onu geliştirme ve bundan yararlanma çabalarını hızlandırdı." değerlendirmesinde bulundu.
Şirketler teknolojiden para kazanmanın yeni yollarını bulma arayışında
Petrock, metaverse'in son zamanlarda popüler olmasının sanal gerçeklikle de ilgilisi olduğuna işaret ederek, "Facebook ve diğer şirketler sanal gerçekliğe büyük yatırım yaptı ve artırılmış gerçeklik şimdi interneti bir sonraki bağlantı ve fayda düzeyine taşıyabilecek o muhteşem uygulamayı bulmak için çabalarını iki katına çıkarıyor. Kişisel deneyimlerin yerini alma ihtiyacı ve sanal gerçeklik ile diğer gelişen teknolojileri kullanışlı ve karlı hale getirme ihtiyacı metaverse'in arkasındaki itici güçler olarak öne çıkıyor." diye konuştu.
Facebook gibi şirketlerin teknolojiden para kazanmanın yeni yollarını bulmak ve üzerinde yeni nesil ürünler, hizmetler ve deneyimler oluşturabilecekleri bir platform oluşturmak istediklerini vurgulayan Petrock, insanlara gidecekleri daha fazla dijital yer ve bu yerlerde yapacakları daha fazla dijital şey verilebilirse, reklamlar ve yeni hizmetlerle onların önüne geçmek için daha fazla fırsat olacağını anlattı.
Petrock, "Fiziksel kaynaklar şu anda sınırlıdır, ancak dijital kaynaklar sonsuz olabilir. Bir kişi birkaç farklı kimliğe sahip olabilir ve metaverse'te sınırsız miktarda eşyaya sahip olabilir." dedi.
İnsanları bilgisayar korsanlığına maruz bırakma potansiyeline sahip
Büyük teknoloji şirketlerinin çoğunun, anlamlı ve birbirine bağlı bir "metaverse" oluşturmasının önünde uzun bir yol olduğunu belirten Petrock, insanların bir veya daha fazla büyük teknoloji şirketinin haklarında ne kadar bilgi sahibi olduğu konusunda çok dikkatli olmaları gerekeceğini aktardı.
Petrock, sosyal medya, e-ticaret, iş, oyun ve diğer işbirliği araçlarını birbirine bağlamanın insanları kimlik hırsızlığına, bilgisayar korsanlığına ve diğer kötü şeylere maruz bırakma potansiyeline sahip olduğunu dile getirdi.
Metaverse'in insanların Zoom veya Teams'den daha gerçekçi ve eğlenceli yollarla uzaktan çalışmasına olanak tanıyacağına işaret eden Petrock, "Avatarlarımız hayatımızın dijital alanları arasında sorunsuz bir şekilde hareket ederken, etkileşimlerimizde artık fiziksel kısıtlamalar olmayacak." dedi.