Ortadoğu’lu 41 iş insanının bir araya gelerek 2019 yılında kurduğu Arap İşadamları ve Sanayiciler Derneği (ASSİAD) Başkanı Abdulghafour Salih Asfour, doğrudan 500 milyon dolar dolaylı olarak da 2 milyar dolarlık ihracat yaptıklarını söyledi. Tmm Bunun yanında yasalar, bankalar ve emlak satın alma işlemlerinden kaynaklı birtakım sorunlar yaşadıklarını belirten Asfour, özel hiçbir ayrıcalık istemeden tüm yabancı yatırımcılara tanınan hakların kendilerine de tanınmasıyla şu ana kadar gerçekleştirdikleri yaklaşık 1 milyar dolarlık yatırımlarının 10 milyar dolara ulaşılacağını kaydetti.
Mart 2011’de ülkelerinde Suriyeli vatandaşların çıkan iç savaştan kaçarak Türkiye’ye sığınmalarının üzerinden 10 yıl geçti. Göç İdaresi Başkanlığı’nın verilerine göre 3 milyon 728 bin 312 Suriyeli Türkiye’de geçici koruma kapsamında yaşıyor. Türkiye’de yaşayan Suriyelerinden bir kısmı kalifiye elaman olarak çeşitli iş kollarında istihdam edilirken bir kısmı da Türk ortaklığının yanı sıra öz kaynaklarıyla yeni yatırımlar hayata geçirdi.Yaklaşık 500 bin Suriyelinin yaşadığı Gaziantep’te de Suriyeli iş insanları, kentte birçok sektörde yatırım yaptı. Gaziantep Ticaret Odası kayıtlarına göre kentte 2 bin 668, Gaziantep Sanayi Odası’na kayıtlı 101, Güneydoğu İhracatçı Birliklerine ise kayıtlı bin 445 firma bulunuyor. Son yılda Suriyeli firma sayısının kat kat arttığı kentte hâlihazırda yatırımlar devam ederken 2019 yılında da Ortadoğulu 41 iş insanı bir araya gelerek Arap İşadamları ve Sanayiciler Derneği’ni kurdu. Dernek Başkanı Abdulghafour Salih Asfour, 10 yılı geride bıraktıkları Türkiye’de hayata geçirdikleri yatırımları, ihracat, istihdam ve sorunlarına ilişkin DÜNYA’nın sorularını yanıtladı.
“50 ülkeye ihracat yapıyoruz”-
Başkan Salih Asfour, 2012 yılında Gaziantep’e geldiğini söyledi. Asfour, Suriye Halep’te sürdürdüğü ayakkabı ve lojistik faaliyetlerine şimdi Gaziantep’te devam ediyor. Karşılaştıkları sorunlar üzerine dernek kurma fikrinin ortaya çıktığını ifade eden Asfour, Ortadoğu ülkelerinden 41 iş insanının bir araya gelmesiyle derneği kurduklarını anlattı. Şu anda 75 üyelerinin bulunduğunu söyleyen Başkan Asfour, bunun yüzde 80’inin Suriyelilerden oluştuğu bilgisini verdi. Üyelerin ağırlıklı olarak ayakkabı ve terlik, plastik, tekstil, lojistik sektöründe faaliyet gösteren firmalar olduğunu söylerken üyelerinden yüzde 90’ının başta Ortadoğu ülkeleri olmak üzere ABD, Avrupa da dâhil yaklaşık 50 ülkeye ihracat yaptığını aktardı. Asfour, çoğunluğu Gaziantep’te olmakla birlikte Mersin, Şanlıurfa, Hatay ve Kilis’te de üyelerinin olduğunu söyledi.
“3 aşamalı yatırımlar yapıldı”-
Asfour, şu anda Suriyeli iş insanlarının 3 aşamalı yatırımlara imza attıklarını belirtti. İlk olarak 10 yıl önce güven ortamından dolayı Türkiye’ye sığındıklarını ifade eden Asfour, çoğu iş insanının her an dönme umuduyla kısa vadeli yatırımlar yaptığını dile getirdi. 2. aşama olarak ise Suriyeli iş insanlarının Türk iş insanlarıyla ortaklık yolunu tercih ettiğini kaydeden Asfour, hem firmalar kurdu hem de Türk iş insanlarıyla birlikte büyük ortaklıklar sağladı. Ticarete başladılar ve bu uzun vadeliydi. Burada istikrar gördüler. Vatandaşlık verilmesi, gayrimenkul esinimi vs. gibi konulardan etkilenerek Yatırım yapmaktan korkmadılar. 3. aşamada ise artık iş insanlarımız daha uzun vadeli yatırım yapmaya başladılar. Ancak bu yatırımlarla da bazı sorunlar gün yüzüne çıktı” diye konuştu.
“Yatırımlarımızın tamamı kendi öz kaynaklarımızla”
ASSİAD olarak Türk kanunlarına uygun olarak Ortadoğulu iş insanlarına daha disiplinli ve sistemli çalışmaları için önderlik ettiklerini anlatan Asfour, şu ana kadar gerçekleştirdikleri yatırımları kendi öz kaynaklarıyla hayata geçirdiklerini belirterek, şunları kaydetti: “Hiçbir bankadan kredi ve devlet teşviki almadık. ASSİAD üyeleri olarak Gaziantep’te doğrudan 500 milyon dolar civarında ihracat gerçekleştiriyoruz. Aracılar aracılığıyla, Türk-Suriyeli ortaklığında dolaylı olarak da 2 milyar dolara ulaşıyor bu rakam. Bu da yılsonunda kentin 10 milyar dolarlık ihracat hedefinin yüzde 5’i anlamına geliyor. Üyelerimizin işletmelerinde Türk ve Suriyeli yaklaşık 25 bin kişiye istihdam sağlıyoruz. Kentte bulunan yaklaşık 500 bin Suriyeli vatandaşının 110 bini çeşitli sektörlerde çalışıyor. Bunların yüzde 20’si resmi olarak kayıt altında. İstihdama da önemli katkılar sunuyoruz.”
“En büyük sorun emlak satın alamama ve bankalar”
Yeni yatırımları hayata geçirmeyi hazırlandıklarını ancak bürokratik ve banka sorunlarıyla karşılaştıklarını anlatan Asfour, “Yıllardır süregelen bir takım sorunlar şimdilerde karşımıza çıkmaya başladı. Bunlardan biri de Suriyelilerin Türkiye’de emlak satın alma haklarının olmaması gibi. Hatta vatandaşlık aldıktan sonra bile böyle bir hakka kavuşamıyor. Herhangi bir zamanda emlak satın aldığında, vatandaşlıktan çıkarılırsa hazine ona el koyabiliyor. Emlak alırken tapu üzerine şerh koyuyor. Şu an en büyük problemimiz. İkinci sorunumuz ise bankalar. Suriyeli olduğumuz için yurtdışına para transferi işlemleri gerçekleşmiyor. Şu an swift yapamıyoruz. İhracat-ithalat bedeli, havale yapamıyoruz. Türkiye’de iki banka haricinde tümünde böyle bir sistem işliyor. Hesap dahi açamıyoruz. Bu da ticaret yapmamızın önünde ciddi bir engel. Bundan dolayı da çoğu Suriyeli iş insanı Türk iş insanları aracılığıyla işlem yapıyor. Ticareti geciktirmenin yanında iş insanlarının iştahını da kaçırıyor. Bankaların Suriyeli iş insanlarına bakış açılarının değiştirmelerini istiyoruz” ifadelerini kullandı.
“Siyasi söylemler Suriyeli yatırımcı için belirsizliğe neden oluyor”
İktidar ve muhalefet arasında sık sık yaşanan ‘Suriyeli’ tartışmalarının da iş inşalarının yatırım iştahını kaçırdığını söyleyen Asfour, bu durumun belirsizliğe yol açtığını söyledi. Yatırımcıların güvenli bir ortam ararken bu söylemlerden dolayı yatırımlarını askıya aldığını bildiren Asfour, “Muhalefet göndereceğiz diyor. İktidar isteyen gitsin diyor. Yarın ne olacağı hiç belli değil. Belirsizliğin olması yeni yatırımların hayata geçirilmesine engel oluşturuyor. Ne zamana kadar burada kalacağımıza dair bir tarih yok. 1 yıllık çalışma izni veriliyor ve bu belgenin gelmesi de 6 ay sürüyor. Bir sonraki yıl uzatıp uzatılmayacağı da belli değil. Yıl sonunda yeniden başvuruluyor ancak burada da garanti bir sonuç yok. Yeniden çalışma izni verilemeyebilir. Bazı iş insanları firma kuruyor. Ancak bir yıl sonra ülkeden çıkarılabilir. O zaman firmasını nasıl kyapacak? Onun için en az resmiyetsiz en az düzensiz şekilde çalışıyor. Güvenli bir yatırım ortamı olmayınca iş insanlarının birçoğu da Mısır başta olmak üzere başka ülkelere gidiyor” şeklinde konuştu.
“Türkiye’den giden Suriyeli iş insanları var”
Gaziantep’te ve Türkiye’nin farklı kentlerinde yatırımları bulunup da sorunlardan dolayı yatırımlarını başka ülkelere taşıyan iş insanları olduğundan söz eden Asfour, şunları söyledi: ““Tüm bu sıkıntılar devam ederken, yatırım yapıp da daha sonra Mısır’a giden iş insanları da var. Bütün bu zorluklara rağmen Suriyeli iş insanları çalışıyor. Gaziantep ve Türkiye’ye önemli katkılar sunuyor. Suriyeliler içerisinde işsizlik oranı sıfır. Uzun süreli bir ikamet ve çalışma izni yok. Bankalarla çalışamıyoruz. Devlet teşviklerinden yararlanamıyoruz. İş insanlarının birçoğu Mısır’a gitmeye başladı. Yakın zamanda firmasını kapatıp üyelerimizden de gidenler var. Çünkü orada vatandaşlık veriliyor, banka hesapları hemen açılıyor. Bunlar da ticaretin olmazsa olmazlarından. Ticarette bekleme, gecikme olmaz. Ama şu an biz Türkiye’de Gaziantep’ten İstanbul’a giderken bir izin almak zorundayız. Kaldı ki ihracat için yurtdışına çıkıp bağlantılar kuralım. Sorunlu olan Suriyeliler varsa biz de mücadele etmeye hazırız. Burası ikinci vatanımız ve yatırımlarımızı burada yapmak istiyoruz. Biz ASSİAD olarak sorunlarımızı biliyoruz. Çözüm noktasında da üzerimize düşen her sorunluluğu yerine getirmeye hazırız.” Asfour, tüm bu sorunların çözüme kavuşturulmasıyla Türkiye’de Suriyeli iş insanlarının yatırımlarının artacağını ifade ederek, Şu an Gaziantep’te doğrudan 500 milyon dolar civarında yatırımlarımız bulunuyor. Sorunlar aşılırsa bu rakam kısa sürede 10 milyar doları bulacaktır” dedi.
Haber: Talip Öztürk /Dünya Gazetesi