Dokuz Eylül Üniversitesi Çocuk Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Salih Kavukçu, gece yatak ıslatma olarak bilinen enürezis nokturna ile ilgili önemli bilgiler paylaştı. 5 yaşını doldurmuş çocukların uyurken haftada ikiden fazla altlarını ıslatma durumunun enürezis nokturna olduğunu kaydeden Prof. Dr. Salih Kavukçu, “5 yaşındaki çocuklar yaklaşık yüzde 20 oranında, 10 yaşındaki çocuklar yüzde 7 oranında, 15 yaşındaki çocuklar ise yüzde 1 oranında gece altını ıslatabilirler” bilgisini verdi. Kavukçu, 5 yaşından sonra gece yatak ıslatma sorununun ihmal edilmemesi ve mutlaka bir hekime başvurulması gerektiğini vurguladı.
“5 yaşından sonra çocuğun idrar kaçırmaması gerekir”5 yaşına kadar gece yatak ıslatmanın normal olduğunu söyleyen Prof. Dr. Kavukçu, “Çocuklar önce gece daha sonra gündüz dışkısı geldiğinde haber eder. Ardından gündüz idrarı geldiği zaman haber eder. En son da gece idrarı geldiği zaman haber eder. Son aşama, 5 yaşından sonra doğal olarak başlar. Yani gelişimsel bir süreçtir. 5 yaşından sonra çocuğun idrar kaçırmaması gerekir. 5 yaşından sonra çocuk idrar kaçırıyorsa muhakkak hekime gidilmelidir. Gece yatak ıslatma, hekim tarafından iki şekilde değerlendirilir. Bu durum, altta yatan idrar yolu enfeksiyonu, şeker hastalığı, hormonal bir bozukluk gibi önemli bir hastalık işareti olabilir veya doğrudan doğruya gelişimsel süreçle ilgili olabilir. Hekimler, bunun bu bir ciddi hastalık mı yoksa gelişimsel süreçten kaynaklı olup olmadığını ayırt edecektir” dedi.
“Pek çok nedene bağlı olabilir”Psikolojik durumun nadiren enürezis nokturnaya neden olabildiğini ifade eden Prof. Dr. Salih Kavukçu, “Çocukların 3 yaşlarına doğru idrar yapma eğitimini alması lazım. Bu terbiye geciktiyse çocuk gece idrarını kaçırabilir. Anne çok kuruntulu ve titiz davranıyorsa bu da bir neden olabilir ya da annenin çok erken yaşta çocuğa tuvalet terbiyesi vermiş olması da bir neden olabilir. Bunları yorumlarken, ‘bu tamamen psikolojiktir' demek doğru olmaz. Çocuğun mesane hacmi küçük olabilir, gece idrar miktarı yüksek olabilir, çocuğun uykusu çok derin olduğu için gece yatak ıslatıyor olabilir. Uykuda apne, nefesin durması, geniz etinin iri olması da gece altını ıslatma nedeni olabilir” sözlerine yer verdi.
İkincil altına ıslatma hakkında da bilgi veren Kavukçu, şunları söyledi: “5 yaşından sonra çocuk, 6 ay kuru kalıp ondan sonra aniden geceleri altını ıslatmaya başladıysa bunu ‘ikincil altına ıslatma' diye yorumluyoruz. Burada, yeni bir hastalık mı var yoksa çocukta bir psikolojik travma mı var, onu ayırt etmek gerekiyor. Örneğin yeni bir idrar yolu enfeksiyonu ortaya çıkmış olabilir. Anne, baba ölümü, başka bir şehre tayin olma, öğretmen değişimi, cinsel istismar durumları da çocuklarda ikincil altını ıslatma nedeni olarak karşımıza çıkabilir. Eğer çocuk kabızsa mesane hacmi azalacağından, idrar kaçırma ile de karşılaşabilir. Kabızlık muhakkak giderilmelidir.”
Tedavisi mümkünAltta yatan nedenler ayıklandıktan sonra çocuğun uygun şekilde tedavi edilmesi ve ona karşı özgüveni artırıcı yaklaşımlarda bulunulması gerektiğini belirten Kavukçu, “Çocuk ve ebeveyn kesinlikle suçlanmamalıdır. Çocuğu ikna edici bir yaklaşım sergilenmelidir. ‘Birlikte bu sorunu çözeceğiz. Merak etme, halledeceğiz' gibi basit güven aktarıcı yaklaşımlarda bulunulmalı. Anne, baba ve çocuğun hekime güvenmesi ve inanması gerekir. Sadece bununla bile başarı sağlanabilir. Özellikle mesane hacmi küçük olan çocuklarda alarm cihazı tedavisi uygulandığını, bir başka yöntemin ise ilaç tedavileri olduğunu söyleyen Kavukçu, ilaç tedavisinin de başarıyla sonuçlandığını ve ilacın ciddi bir yan etkisinin bulunmadığını dile getirdi. Prof. Dr. Kavukçu, çocukların akşam yemeklerini yedikten yatıncaya kadarki sürede fazla sıvı almaması ve yatmadan önce mutlaka idrarlarını yapmaları gerektiğini sözlerine ekledi.
“Bez bağlamayın, cezalandırmayın”Ailelere bazı uyarılarda bulunan Çocuk Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Salih Kavukçu, şöyle konuştu: “Çocuk altına kaçırıyor, yataklar kirleniyor diye çocuğun altına bez bağlanması kesinlikle doğru değildir. Çocuğun yaşına göre davranılması gerekmektedir. Çocuk cezalandırılmaz, azarlanmaz, aşağılanmaz. Gece yatak ıslatmadığı zaman ise çocuk onore edilir. Böylece çocuk özendirilir. Gece alt ıslatma sorununu çocuklar saklamak ister. Öyle hastalarım oldu ki, ‘Şikayetiniz nedir?' dediğim zaman annesi ‘Oğlum 9 yaşında ve altına kaçırıyor' dediğinde, çocuk ‘Hayır anne. Ben altıma kaçırmıyorum terliyorum' diye onu kamufle etmeye çalışıyor. Çünkü utanıyor.”
“Tedavi edilmezse psişik travma olabilir”Prof. Dr. Salih Kavukçu, enürezis nokturna durumunda ailelerin; çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanına, çocuk nefroloji uzmanına, çocuk üroloji uzmanına başvurabileceğini sözlerine ekleyerek “Bu durum tedavi edilmez ise çocukta bir psişik travma olabilir, çocuğun benliği zedelenebilir. Bu durum muhakkak tedavi edilmelidir. Bir hekime giderek uygun bir tedavi yöntemi ile bu çocukların tedavi olması gerekmektedir” dedi. Geçmiş yıllarda kendisine başvuran bir hastasıyla yaşadığı olayı anlatan Kavukçu, “Liseyi yatılı okulda okuyacak olan bir hastamda böyle bir sorun vardı. Yatakhanede arkadaşları dalga geçer diye çok korkuyordu. Verdiğimiz tedavi ile şifaya ulaştı ve hiç sorun yaşamadan yatılı olarak lise öğrenimini gördü” diye konuştu.
Ceren Atmaca-Sinan Yeniçeri